شناسایی و اولویت بندی عوامل سیستماتیک و غیر سیستماتیک موثر بر افزایش مطالبات معوق در نظام بانکداری بدون ربای ایران مطالعه موردی: بانک سپه

ریسک اعتباری یکی از مهم ترین ریسک هایی که بانک ها با آن مواجه بوده و سیر فزاینده افزایش مطالبات معوق بانکی که ریشه در ریسک اعتباری دارد در سال های اخیر منجر به تشدید اهمیت شناسایی و حل این پدیده است. عوامل سیستماتیک و غیرسیستماتیک بسیاری برافزایش مطالبات معوق اثرگذار هستند که در این پژوهش با بررسی منابع علمی داخلی و خارجی سعی شده است این عوامل شناسایی گردند. عوامل سیستماتیک عواملی هستند که ماهیتی کلان دارند و از حیطه کنترل یک بانک یا بنگاه خارج بوده و اثرگذاری آن بر همه اقتصاد می باشد. عوامل غیرسیستماتیک عواملی هستند که ماهیتی خرد دارند و در حیطه کنترل و نظارت یک بانک یا بنگاه بوده و اثرگذاری آن ها محدود به یک بانک یا بنگاه خاص می باشد. در پژوهش حاضر ابتدا حدود 90 عامل از منابع مختلف به عنوان عوامل اثرگذار برافزایش مطالبات معوق بانکی شناسایی شدند و پس از تأیید و تکمیل این لیست با استفاده از نظرات خبرگان، این عوامل بر اساس نتایج تحقیقات گذشته و قرابت مفهومی و نظرات خبرگان بانکی کشور در 8 دسته عوامل سیستماتیک و 7 دسته عوامل غیرسیستماتیک دسته بندی شدند. در مرحله بعد بین خبرگان بانکی پرسشنامه ای جهت سنجش شدت اثرگذاری هر عامل بر روی افزایش مطالبات معوق بانکی و همچنین سنجش ارتباطات درون گروهی عوامل توزیع گردید و داده های حاصل از این پرسشنامه ها با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چند متغیره (روش تاپسیس فازی و دیمتل فازی) تحلیل گردیدند. نتایج حاکی از این بود که افزایش نرخ تورم، کاهش ارزش پول ملی، ضعف در فرآیند کارشناسی اعطایی تسهیلات و... به ترتیب دارای بشترین تأثیر در افزایش مطالبات معوق بانکی می باشند. همچنین عوامل تشدید ریسک های سیاسی و اقتصادی و تحریم، افزایش نرخ تورم، کاهش ارزش پول ملی، افزایش بازدهی بازارهای موازی، مالکیت دولتی و تمرکزگرایی بانک ها؛ به ترتیب اهمیت و شدت اثرگذاری، به عنوان عوامل اثرگذار بر سایر عوامل بوده و سایر عوامل جز گروه عوامل تأثیرپذیر می باشند. درمجموع می توان نتیجه گرفت که سهم عوامل سیستماتیک در افزایش مطالبات معوق نسبت به عوامل غیرسیستماتیک بیشتر میباشد زیرا هم رتبه بالاتری نسبت به عوامل غیرسیستماتیک کسب کرده اند و هم اینکه به عنوان عوامل اثرگذار در افزایش سایر عوامل شناسایی شده اند.